Średniowieczny gmach, jakim jest ratusz w Chełmnie, nie zawsze wyglądał tak, jak obecnie. Z początku był to wyłącznie piętrowy budynek bez podpiwniczenia. Dopiero po dołączeniu Chełmna do Hanzy, czyli związku handlowych miast europejskich nadszedł czas na rozbudowę budynku, by sprostać potrzebom rozwijającego się regionu.
Burzliwa historia ratusza
Nie oznacza to jednak, iż ratusz uległ zburzeniu. Wręcz przeciwnie, w XVI wieku wykorzystano jego mury w czasie przebudowy, co doprowadziło do zwiększenia powierzchni użytkowej budowli. Obecnie zachowany gmach to właśnie dzieło tamtejszych czasów. Możemy zatem podziwiać twór, który powstał ponad cztery wieki temu.
Ze względu na wielość rozwiązań, jakie zastosowano w czasie przebudowy ratusza oraz podczas jego prac wykończeniowych, ciężko jednoznacznie powiedzieć, kto jest jego twórcą. Można bowiem zauważyć w jego architekturze zarówno wpływy polskie, jak i niderlandzkie oraz włoskie. Różnorodność stylów przyczyniła się do powstania budynku oryginalnego i niepowtarzalnego. Przykładem może być niezwykle interesująca fasada przejawiająca mieszane cechy renesansu i manieryzmu, jakże popularnych w tamtych czasach w różnych regionach kraju.
Czas zmian — wiek XIX
Wiek XIX okazał się czasem remontów i przeróbek. To właśnie wtedy attykę zastąpiono dodatkowym piętrem, którego sklepienie wykonano w postaci płaskiego dachu. Budynek zwieńczony został czworoboczną wieżą, na której z kolei znajduje się ośmioboczny hełm. Balustrada nie tylko dodaje uroku i subtelności, spełnia także funkcje zabezpieczające. Znakiem rozpoznawczym jest oczywiście zegar znajdujący się na ścianach wieży, który został wykonany w XVI wieku przez mistrza Grzegorza Wilhelma. Każdego popołudnia można tutaj usłyszeć dźwięki hejnału pod tytułem „Wisło moja”.
Jak obecnie prezentuje się ratusz?
W II połowie XX wieku jedną z kondygnacji ratusza przeznaczono na cele wystawowe. Znajdują się tutaj stałe ekspozycje Muzeum Ziemi Chełmińskiej mającego w budynku swoją siedzibę. Ostatnie piętro służy natomiast prezentacji wystaw tymczasowych. Jednymi z najsłynniejszych eksponatów tutejszego muzeum są przede wszystkim pamiątki związane ze sławnym na tych ziemiach lekarzem Ludwikiem Rydygierem, czy drewniany rower z XIX wieku. Warto także zwrócić szczególną uwagę na ścienne malowidła z XVIII wieku znajdujące się w Sali Sądowej oraz XVI- wieczny polichromowany strop zdobiący salę Trzeciego Ordynku.
Rynek otaczający ratusz również należy do ciekawych i interesujących pod względem historycznym miejsc. Aż do drugiej połowy XX wieku dniami handlowymi były tutaj środa i sobota, a liczni kupcy oblegali plac, starając się dobić targu. Towary swoje oferowali w różnego rodzaju budach, czy kramach.
