Siedziba wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego, ozdoba i symbol rozpoznawczy Malborka, jeden z największych i najbardziej znanych na Pomorzu i w całej Polsce zamków – Zamek Krzyżacki. Rozciąga się na ogromnym terenie i już z daleka bije swoim monumentalizmem oraz wita pragnących zapoznać się z jego losami gości.
Początku Zamku Krzyżackiego w Malborku
Cała budowla nie powstała od razu. Każdą część dobudowywano osobno, tworząc w ten sposób ogromny kompleks warowny otoczony murami i fosą. Najpierw wzniesiono Zamek Wysoki w latach 1275- 1280. Tworzył on ceglany czworobok ozdobiony krużgankami. Na pierwszym piętrze umieszczono kaplicę oraz refektarz, czyli jadalnię. Z niego można było dostać się na wieżę latrynową, inaczej zwaną gdaniskiem. Była to wieża znajdująca się poza murami obronnymi, która oprócz właśnie funkcji obronnych pełniła także funkcje sanitarne. W zamku umieszczono również kuchnię oraz sypialnię dla mnichów, która nosiła nazwę dormitorium.
Dalsza rozbudowa
Przy Zamku Wysokim powstał w latach 1295-1324 Zamek Średni. To właśnie w nim można podziwiać jeden z największych na ówczesny wiek Wielki Refektarz mierzący 30m x 15m. Jego powstanie wiąże się z przeniesieniem siedziby wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego do Malborka. W budynku umieszczono również Dom Wielkiego Komtura, czyli zwierzchnika zakonu, infirmerię (izbę dla chorych) oraz dom dla gości. Nie zabrakło także kuchni i hypokaustum, które spełniało funkcję systemu grzewczego wzorowanego na tym wykorzystywanym w starożytności.
W latach 1300- 1350 dokonano budowy kolejnej części całego kompleksu, Zamku Niskiego. Służył on głównie jako magazyn oraz pomieszczenie gospodarcze. Przeznaczono w nim także pewną przestrzeń na zbrojownię oraz ludwisarnię. Ta ostatnia stanowiła warsztat rzemieślników, którzy odlewali i obrabiali różne przedmioty, jak przykładowo broń.
Obok Zamku Średniego w latach 1383- 1393 wzniesiono Pałac Wielkiego Mistrza. Był on piękny. Budynek zwieńczono wieżą, w środku umiejscowiono dwie jadalnie, Letnią i Zimową, a w okna wstawiono mieniące się kolorowym światłem witraże.
Zamek krzyżacki w 1457 roku został zajęty przez Polaków. Od razu postanowiono wykorzystać jego możliwości. Użytkowano go pod względem militarnym (umieszczając w nim polski arsenał), administracyjnym (oddając część pomieszczeń na cele starostwa) i reprezentacyjnym ( przeznaczając Pałac Wielkiego Mistrza na królewską posiadłość).
Historia zamku w czasach rozbiorów
Po długim czasie nastały ciężkie lata dla Polaków – Rozbiory Polskie. Podczas drugiego rozbioru Zamek trafił w ręce Prusaków, którzy częściowo pozbawili go zdobień, rozebrali również fragmenty murów, przeorganizowali wnętrza i zmienili ich przeznaczenie.
Dopiero wiele lat później doceniono Zamek Krzyżacki nie tylko jako świetną fortyfikację obronną, ale również jako zabytek pamiętający sporą część historii m. in. tak znane i istotne wydarzenie jak Bitwa pod Grunwaldem 15. lipca 1410roku.
Prace rekonstrukcyjne zajęły lata i pochłonęły spore sumy pieniężne oraz wysiłku takich architektów jak Karl Friedrich Schinkel czy Konrad Steinbrecht. Niestety nastały czasy II wojny światowej. Zamek zrujnowano, a kilka lat później stanął w płomieniach.
W 1961 roku podjęto się ponownej odbudowy zamku i zabezpieczenia obszarów, które w pierwszej kolejności groziły zawaleniem i dalszą destrukcją. Dziś siedziba dawnych wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego jest udostępniona do zwiedzania. Emanuje siłą i potęgą, i jest symbolem historii sięgającej aż XIII wieku.
